Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị. (Ảnh: Quốc hội)

Luật Nhà ở năm 2023 cơ bản đã tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc trong quá trình phát triển NƠXH

Bộ trưởng nhận định, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển NƠXH trong thời gian qua còn nhiều tồn tại, bất cập, chưa đáp ứng nhu cầu, kỳ vọng của công nhân, người lao động và người thu nhập thấp. Vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc liên quan đến quy định và thực thi pháp luật; quy hoạch đất đai, đầu tư, đấu thầu, xây dựng, tín dụng; thủ tục hành chính triển khai thực hiện dự án NƠXH... Chính sách ưu đãi chưa thực sự khuyến khích các nhà đầu tư tham gia đầu tư phát triển NƠXH...

Báo cáo về kết quả thực hiện Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH giai đoạn 2021 – 2030, kể từ năm 2021 đến nay, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết: Các địa phương đã quy hoạch 9.757ha đất để xây dựng NƠXH. Cả nước có 622 dự án NƠXH được triển khai, với quy mô 565.177 căn. Trong đó, đã hoàn thành 79 dự án, với quy mô 40.679 căn; đã khởi công xây dựng 131 dự án với quy mô 111.687 căn; đã chấp thuận chủ trương đầu tư 412 dự án, với quy mô 411.076 căn.

“Kết quả này chưa đáp ứng nhu cầu của công nhân, người lao động và người thu nhập thấp. Nhiều địa phương chưa hoàn thành chỉ tiêu phát triển NƠXH” - Bộ trưởng nhận định.

Bộ trưởng cho biết, từ những vướng mắc, khó khăn trong phát triển NƠXH, Đảng, Chính phủ, Quốc hội đã có nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy công tác này. Gần đây nhất, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị 34-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển NƠXH trong tình hình mới. Chính phủ đã ban hành Kế hoạch triển khai đề án và nhiều chỉ đạo phát triển NƠXH. Quốc hội đã ban hành Luật Nhà ở năm 2023, Luật Đất đai năm 2024 và nhiều quy định pháp luật có liên quan để tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc cho phát triển NƠXH.

Cụ thể, Luật Nhà ở năm 2023 có 5 nội dung quy định mới liên quan đến NƠXH, góp phần tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong triển khai xây dựng các dự án NƠXH.

Thứ nhất, về đối tượng, Luật Nhà ở năm 2023 đã bổ sung đối tượng là doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp. Đây là một nội dung rất mới, rất tích cực giúp tháo gỡ khó khăn về vốn cho cả chủ đầu tư và cho cả doanh nghiệp sử dụng lao động trong khu công nghiệp. Nội dung này cũng làm rõ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội liên quan đến đối tượng thụ hưởng NƠXH.

Thứ hai, về tiêu chuẩn diện tích NƠXH, Luật Nhà ở năm 2023 quy định rõ là NƠXH phải được thiết kế xây dựng khép kín, tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, phù hợp với tiêu chuẩn áp dụng theo quy định của pháp luật.

Thứ ba, về quy trình, thủ tục đầu tư NƠXH, tại Nghị định 100/2024/NĐ-CP cụ thể hóa Điều 34 của Luật Nhà ở năm 2023, Chính phủ đã dành hẳn một chương quy định các giai đoạn đầu tư dự án NƠXH và nhà ở cho lực lượng vũ trang. Đây là điểm mới so với quy định của Luật Nhà ở năm 2014.

Thứ tư, về chính sách ưu đãi NƠXH và cắt giảm thủ tục hành chính, Luật Nhà ở năm 2023 đã có nhiều cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn cũng như cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường ưu đãi, khuyến khích chủ đầu tư cho phát triển NƠXH.

Thứ năm, về bố trí quỹ đất phát triển NƠXH, Luật Nhà ở năm 2023 đã quy định rõ việc phải bố trí quỹ đất để phát triển NƠXH trong quy hoạch và UBND cấp tỉnh phải bố trí để thực hiện chương trình kế hoạch phát triển nhà ở. Luật Nhà ở bổ sung thêm quy định về loại hình nhà lưu trú công nhân và nhà ở cho lực lượng vũ trang.

Nội dung này thể hiện ở 6 điểm như sau: Một là, được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án, chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn và không phải thực hiện thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Quy định này cũng rút ngắn đáng kể thời gian để triển khai dự án NƠXH. Hai là, được ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế.

Ba là, được dành tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ thương mại, nhà ở thương mại. Việc đầu tư này được hạch toán riêng, không phải tính chi phí đầu tư xây dựng phần công trình kinh doanh dịch vụ nhà ở thương mại này vào giá thành NƠXH.

Bốn là, được vay vốn với lãi suất ưu đãi, trường hợp xây dựng NƠXH để cho thuê thì được vay vốn với lãi suất thấp hơn và thời gian vay dài hơn so với trường hợp xây dựng NƠXH để bán, cho thuê mua theo quy định của Thủ tướng Chính phủ trong từng thời kỳ.

Năm là, cắt giảm điều kiện cư trú về đối tượng mua, cắt giảm quy định về điều kiện cư trú đối với đối tượng mua, thuê mua nhà. Đối với đối tượng thuê NƠXH thì không phải xác định điều kiện về cư trú cũng như điều kiện về thu nhập.

Sáu là, các đối tượng là công nhân, lực lượng vũ trang được hưởng thêm các chính sách riêng về nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, cũng như nhà ở cho lực lượng vũ trang.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhận định, những quy định mới này trong Luật Nhà ở năm 2023 cơ bản đã tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai phát triển NƠXH như ý kiến của Đoàn giám sát cũng như ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội đã nêu.

Phải xác định rõ diện tích đất xây dựng NƠXH trong quy hoạch

Đề cập những nhiệm vụ trong thời gian tới, tiếp thu ý kiến của Đoàn giám sát và của các vị đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ Xây dựng cùng với các Bộ, ngành, các địa phương sẽ tập trung thực hiện Chỉ thị 34 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển NƠXH trong tình hình mới, cũng như thực hiện Nghị quyết giám sát của Quốc hội về chuyên đề này; các chương trình, đề án, kế hoạch chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển NƠXH.

Cả nước có 622 dự án NƠXH được triển khai, với quy mô 565.177 căn.

Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác phát triển NƠXH. Xác định phát triển NƠXH là quyết tâm chính trị, nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, các địa phương đưa chỉ tiêu phát triển NƠXH vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hằng năm.

Phát triển đa dạng các loại hình NƠXH để có thể mua, thuê, thuê mua nhà lưu trú, tăng tỷ lệ NƠXH cho thuê; Ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn các quy định pháp luật vừa được thông qua liên quan đến phát triển NƠXH; Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến phát triển NƠXH, như Luật Quy hoạch đô thị nông thôn, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu…

Nhằm thúc đẩy triển khai các dự án NƠXH tại các địa phương, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị đề nghị các địa phương quan tâm rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng để ưu tiên bố trí quỹ đất xây dựng NƠXH phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở và phải xác định rõ diện tích đất xây dựng NƠXH trong quy hoạch.

Các địa phương bố trí ngân sách thỏa đáng để đầu tư xây dựng NƠXH, đầu tư hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án NƠXH; ban hành các cơ chế hỗ trợ thực hiện dự án đầu tư xây dựng NƠXH theo thẩm quyền.

Bộ trưởng ghi nhận, hiện nay một số địa phương thực hiện rất tốt và HĐND đã thông qua Nghị quyết để có cơ chế hỗ trợ cho phát triển dự án NƠXH ở địa phương như Hải Phòng, Bắc Ninh, Bắc Giang, Bình Dương, Tây Ninh, An Giang và một số địa phương khác.

Bộ trưởng đồng thời đề nghị tháo gỡ vướng mắc về nguồn vốn tín dụng cũng như nghiên cứu quỹ phát triển NƠXH; cải cách thủ tục hành chính, cắt ngắn quy trình thủ tục triển khai dự án NƠXH; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để xử lý kịp thời vi phạm.